Điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ: Xu hướng tất yếu và cần sự đồng hành của chính quyền địa phương

Trong bối cảnh thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang năng lượng xanh, Việt Nam đã cam kết tại COP26 đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để đất nước thúc đẩy các nguồn năng lượng tái tạo. Trong đó, điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) tự sản xuất, tự tiêu thụ được xem là giải pháp tất yếu, vừa mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp cho người dân và doanh nghiệp, vừa góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Kết quả bước đầu khả quan

Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) là một trong những đơn vị tiên phong triển khai chủ trương này. Tính đến ngày 31/7/2025, EVNNPC đã tiếp nhận thông báo từ 111 khách hàng đăng ký phát triển hệ thống ĐMTMN tự sản xuất, tự tiêu thụ với tổng công suất 164,6 MW. Trong đó 64 khách hàng đã hoàn thành lắp đặt, nghiệm thu và đưa vào vận hành với tổng công suất 72,3 MW; 7 khách hàng đang triển khai, dự kiến bổ sung thêm 92,3 MW trong thời gian tới. Ngoài ra, theo thống kê của các Công ty Điện lực trên địa bàn, đã có 454 MWp công suất ĐMTMN do các tổ chức, cá nhân tự đầu tư lắp đặt, kèm theo hệ thống lưu trữ (BESS) khoảng 8.600 kWh. Những con số này cho thấy sự quan tâm lớn của xã hội đối với nguồn năng lượng sạch này.

Định hướng theo Quy hoạch điện VIII và kế hoạch EVNNPC

Theo Quyết định 262/QĐ-TTg (2024) và Quyết định 768/QĐ-TTg (2025) phê duyệt, điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, khu vực 17 tỉnh miền Bắc (trừ Hà Nội) giai đoạn 2025 đến 2030 Chính phủ đã phân bổ công suất phát triển và công suất tăng thêm điện mặt trời mái nhà  là 19.057 MW và điện mặt trời tập trung tăng thêm là 11.053 MW. Để cụ thể hóa, EVNNPC đã giao kế hoạch năm 2025 cho 17 Công ty Điện lực, kèm theo cơ chế cộng điểm khuyến khích đơn vị hoàn thành vượt mức; xây dựng lộ trình và dự kiến giao kế hoạch phát triển nguồn ĐMTMN tự sản xuất, tự tiêu thụ giai đoạn 2026 – 2030. Triển khai khảo sát và lập phương án đầu tư hệ thống ĐMTMN tại các trụ sở, Đội quản lý điện, trạm biến áp, kho…, vừa tiết kiệm chi phí vận hành, vừa tạo mô hình trực quan để nhân rộng.

Đặc biệt, đầu năm 2025, EVNNPC đã tổ chức Hội nghị khách hàng tại các Công ty Điện lực với sự tham gia của hơn 4.000 khách hàng lớn, cung cấp giải pháp trọn gói “chìa khóa trao tay” cho người dân, doanh nghiệp; đồng thời phối hợp với Cơ quan Báo chí Trung ương và địa phương đẩy mạnh truyền thông rộng khắp.

Cần sự đồng hành từ chính quyền và các địa phương

Mặc dù tiềm năng rất lớn, nhưng thực tế phát triển ĐMTMN tự sản xuất, tự tiêu thụ vẫn rất cần sự đồng hành của chính quyền địa phương các cấp đó là việc ban hành kế hoạch hành động cụ thể, phối hợp với ngành Điện trong công tác hướng dẫn, kiểm tra, giám sát và tháo gỡ vướng mắc pháp lý; tạo điều kiện thuận lợi nhất, đơn giản hóa các thủ tục để phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ và chỉ đạo các Sở, Ban, Ngành liên quan hướng dẫn, hỗ trợ các tổ chức cá nhân các thủ tục chấp thuận nghiệm thu về xây dựng, bảo vệ môi trường, phòng cháy chữa cháy. Khuyến khích áp dụng công nghệ tiên tiến, hệ thống lưu trữ điện năng, góp phần sử dụng năng lượng an toàn, bền vững.

Trong thời gian tới rất cần một chính sách tín dụng ưu đãi, hỗ trợ kinh phí để hộ dân, doanh nghiệp đầu tư phát triển nguồn ĐMTMN tự sản xuất, tự tiêu thụ; phấn đấu đến năm 2030 có 50% số hộ dân lắp đặt ĐMTMN.

Chung tay vì mục tiêu năng lượng xanh

Mỗi mái nhà có thể trở thành một “nhà máy điện mini” – vừa cung cấp điện sạch cho chính gia đình, vừa góp phần giảm tải cho hệ thống điện quốc gia. Với sự quyết tâm của ngành Điện và sự đồng hành từ chính quyền địa phương, điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ sẽ trở thành động lực chủ lực trong tiến trình chuyển dịch năng lượng quốc gia, góp phần hiện thực hóa mục tiêu triển kinh tế xanh trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

An Hạ - Ban TT&VHDN.EVNNPC