Tổng Thuật Toạ đàm: Phát triển bền vững ngành điện – Những vấn đề đặt ra

Sáng 10/9, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Toạ đàm "Phát triển bền vững ngành điện – Những vấn đề đặt ra" để cung cấp thông tin, có một bức tranh đa diện, đa chiều, toàn cảnh về chính sách sách giá bán điện; nguyên nhân hóa đơn tiền điện tăng; minh bạch hóa các khoản lỗ của EVN; những giải pháp để tiếp tục hoàn thiện chính sách giá điện, góp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội…

Thủ tướng Chính phủ luôn nhấn mạnh yêu cầu, mệnh lệnh dứt khoát là phải bảo đảm "Đáp ứng đủ nhu cầu về điện năng trong mọi tình huống".

Việt Nam là quốc gia đang phát triển, nhiều vấn cần cân đối, bù trì trong cách tính giá điện bán ra để phục vụ cho các mục tiêu an sinh xã hội vẫn đang được áp dụng; giá điện bán ra hiện nay vẫn chưa được tính đúng với chi phí giá thành sản xuất. Chúng ta vẫn đang trên lộ trình tính đúng, tính đủ giá điện bán ra trong nền kinh tế thị trường… Việc hoàn thiện chính sách giá điện, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, bảo đảm đủ điện phục vụ cho sản xuất và đời sống là yêu cầu bắt buộc, bảo đảm phát triển bền vững. Trên lộ trình hoàn thiện chính sách này, hiện nay Bộ Công Thương đang xây dựng và lấy ý kiến sửa đổi Nghị định 72 quy định về cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân.

Để cung cấp thông tin, có một bức tranh đa diện, đa chiều, toàn cảnh về chính sách sách giá bán điện; nguyên nhân hóa đơn tiền điện tăng; minh bạch hóa các khoản lỗ của EVN; những giải pháp để tiếp tục hoàn thiện chính sách giá điện, góp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội… Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Toạ đàm "Phát triển bền vững ngành điện – Những vấn đề đặt ra" để phân tích, kiến giải, luận bàn về vấn đề này với sự tham dự của lãnh đạo các cơ quan nhà nước, Đại biểu Quốc hội, các chuyên gia kinh tế, tài chính, năng lượng, doanh nghiệp.

Các khách mời tham dự Tọa đàm (từ trái sang): Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa; Chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh; Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) Trịnh Quốc Vũ; TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội điều phối Tọa đàm; Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội; Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Nguyễn Xuân Nam; Phó Viện trưởng Viện Năng lượng Lê Việt Cường 

Các khách mời tham dự Tọa đàm có: 

- Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội

- Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) Trịnh Quốc Vũ

- Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Nguyễn Xuân Nam

- Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa

- Phó Viện trưởng Viện Năng lượng Lê Việt Cường

- Chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh

- TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội điều phối Tọa đàm.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Mở đầu Tọa đàm, câu hỏi đầu tiên xin được dành cho vị khách mời đại diện Bộ Công Thương, ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Cục trưởng Cục Điện lực. Xin hỏi ông, EVN có phải là kênh phân phối, bán điện trực tiếp, duy nhất tới người tiêu dùng cuối cùng hay không thưa ông? Còn hình thức nào nữa trong việc bán lẻ điện cho người tiêu dùng?

Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Cục trưởng Cục Điện lực, Bộ Công Thương

Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Cục trưởng Cục Điện lực: Hiện nay, EVN không phải là đơn vị bán lẻ điện duy nhất trên toàn quốc. Bên cạnh EVN, chúng ta có 742 doanh nghiệp mua buôn và bán lẻ điện với thị phần chiếm khoảng 8,59%. Như vậy, thị phần theo sản lượng điện thương phẩm mà EVN bán cho các khách hàng sử dụng điện chiếm khoảng 91,4%.

Sắp tới, với việc mở rộng lộ trình thị trường điện sang cấp độ thị trường điện bán lẻ cạnh tranh thì tiếp tục sẽ có nhiều đơn vị mua buôn và bán lẻ điện để cạnh tranh với nhau trên thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Do đó, khách hàng sẽ có nhiều lựa chọn hơn trong việc lựa chọn nhà cung cấp bán lẻ điện.

Chúng ta đã có cơ chế mua bán điện trực tiếp từ tháng 7/2024 theo quy định của Nghị định 80 của Chính phủ.

Theo đó, khách hàng sử dụng điện lớn là họ có thể lựa chọn mua điện trực tiếp từ các đơn vị phát điện năng lượng tái tạo theo 2 hình thức. Một là mua điện qua lưới điện kết nối riêng do đơn vị phát điện năng lượng tái tạo xây và cung cấp điện trực tiếp cho khách hàng. Cách thứ hai là mua bán điện trực tiếp nhưng qua lưới điện quốc gia thông qua thị trường điện giao ngay.

Đây là cơ chế đột phá giúp cho chúng ta tiến gần hơn đến thị trường bán lẻ điện cạnh tranh và cũng giúp cho khách hàng sử dụng điện, nhất là khách hàng sử dụng điện lớn, có nhiều lựa chọn hơn ngoài việc mua điện từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam như trước đây và cũng thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh, giúp phát triển các nguồn năng lượng tái tạo và giúp đạt được mục tiêu Net Zero vào năm 2050 như cam kết của Chính phủ đối với cộng đồng quốc tế.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Cảm ơn ông Trịnh Quốc Vũ. Có lẽ là như vậy đã rõ, hiện nay EVN không phải "một mình một chợ" và đã có những nhà cung cấp bán lẻ khác nữa, mặc dù tỉ lệ chưa cao. Như ông Vũ nói, rõ ràng là đang phát triển theo hướng sẽ có nhiều nhà bán lẻ hơn nữa, nhiều người mua trực tiếp từ người sản xuất điện. Chúng ta đang phát triển thị trường theo định hướng như vậy.

Từ sự phân tích của ông Trịnh Quốc Vũ, cũng như qua hoạt động sản xuất kinh doanh của Tập đoàn, xin ông Nguyễn Xuân Nam, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn EVN cắt nghĩa, lý giải về thực trạng hóa đơn tiền điện theo phản ánh của một số người tiêu dùng có sự tăng cao bất thường trong thời gian vừa qua, nguyên nhân của thực trạng này do đâu? Đề nghị ông cho biết các vấn đề liên quan đến các thông tin này, có tình trạng tin giả, sai lệch hay không?

Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Nguyễn Xuân Nam 

Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Nguyễn Xuân Nam: Thứ nhất, thời gian qua có dư luận phản ánh hóa đơn tiền điện tăng đột biến. Sau khi nhận phản ánh, EVN đã chỉ đạo các công ty điện lực rà soát lại tất cả khách hàng về vấn đề này.

Qua rà soát lại, phần sản lượng trong tháng 8/2025 khác với mọi năm là những ngày đầu tháng 8 năm nay nắng nóng bất thường nên sản lượng của hệ thống tăng kỷ lục, đạt 1 tỷ 084 triệu kWh, lập đỉnh cao nhất từ trước đến nay, chưa bao giờ cao đến vậy.

Cũng qua rà soát, thống kê, hiện nay có khoảng 3,2 triệu/31,8 triệu hộ khách hàng sinh hoạt, chiếm hơn 10%, có sản lượng điện tăng cao hơn 30% so với tháng 7.

EVN đã giao các Tổng công ty cài App cho khách hàng để theo dõi biến động sản lượng, đồng thời có tổng đài hotline trả lời rất kịp thời, và qua quá trình rà soát, hiện chưa có vấn đề sai sót như phản ánh.

Nhưng phản ánh cũng có thông tin giả, một số thông tin đưa không đúng, hoặc nhằm câu view bán hàng online, và có cả thông tin không xác định được địa chỉ để làm rõ.

Hiện nay, EVN không phải là đơn vị duy nhất bán lẻ điện cho khách hàng. Ngoài EVN, có các tổ chức mua buôn, bán lẻ, ví dụ như tại các khu đô thị, chung cư, khu công nghiệp, đơn vị quản lý lập ra một đơn vị mua buôn của EVN theo giá ưu đãi của Nhà nước rồi bán lại cho khách hàng trong khu vực đó, họ đưa ra định giá của đơn vị. Phần này EVN không kiểm soát được. Có hơn 700 tổ chức bán buôn, với sản lượng hệ thống chiếm hơn 8,59%. Do đó, nhiều khi có phản ánh nhưng không phải chỉ mình EVN bán điện mà còn các tổ chức khác, mà tổ chức khác EVN không quản lý được.

Hiện EVN vẫn đang tiếp tục rà soát và yêu cầu cài app, công bố tổng đài hotline đề nếu có phản ánh là EVN sẽ giải đáp ngay. Chúng ta đang thực hiện công tơ điện tử nên sẽ không có chuyện can thiệp làm sai lệch chỉ số tiêu thụ được, việc đo điện đều thực hiện từ xa, sau đó truyền online về, không còn việc đến đo chỉ số tiêu thụ tại công tơ cơ như cũ. Đối với EVN, đều là công tơ điện tử.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Đúng là hóa đơn điện có tăng vì nhu cầu tăng, chúng ta đang sử dụng điện theo bậc thang, nếu tăng quá nấc thang đó thì có thể là một nguyên nhân tiền điện tăng cao hơn so với trước. Và ở đây cũng có cả vấn đề truyền thông và mạng xã hội khai thác vấn đề này để câu view.

Xin hỏi thêm ông Nguyễn Xuân Nam, ở các khu đô thị đó, EVN không trực tiếp bán mà người dân phải mua qua một đơn vị trung gian khác. Vậy có cách nào để người dân phản ánh về quyền lợi của mình không?

Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn EVN Nguyễn Xuân Nam: Bộ Công Thương cấp giấy phép cho tổ chức trung gian hoạt động theo Luật Điện lực, còn lại qua quy trình, EVN sẽ cùng cơ quan chức năng kiểm tra việc đó.

Phó Cục trưởng Cục Điện lực Trịnh Quốc Vũ: Giá bán lẻ điện chúng ta áp dụng đồng đều cho các khách hàng trên toàn quốc, có nghĩa là các đơn vị mua buôn-bán lẻ điện cũng phải tuân thủ bán điện theo giá Chính phủ quy định.

Tuy nhiên, họ được hưởng giá bán buôn điện thấp hơn giá bán lẻ điện để bảo đảm thu hồi đủ chi phí đầu tư lưới điện trong các khu công nghiệp, khu dân cư, bảo đảm sản xuất kinh doanh của mình. Hiện chúng ta cũng có một chút ưu đãi cho đơn vị mua buôn-bán lẻ để hình thành nhiều đơn vị bán lẻ điện ngoài EVN. Tuy nhiên, phản ánh về hóa đơn tăng đột biến và vấn đề đo đếm công tơ thì không phải chỉ từ khách hàng sử dụng điện của EVN mà còn có cả khách hàng sử dụng điện của các đơn vị mua buôn-bán lẻ điện này.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Với góc độ cũng là một khách hàng sử dụng điện, xin ông Phan Đức Hiếu cho biết ý kiến tư vấn, góp ý để dịch vụ cung cấp điện cũng như thông tin trả lời khách hàng của EVN được đầy đủ và kịp thời hơn! Ông chia sẻ gì với ngành điện lúc này, nhất là vừa bảo đảm kinh doanh có lãi, vừa phải lo an sinh xã hội, vừa phải chuẩn bị các điều kiện để ngành điện có điều kiện đầu tư và phát triển các nguồn điện mới phục vụ phát triển kinh tế xã hội?

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội, chia sẻ tại Tọa đàm

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội: EVN đang rơi vào một trong những thời điểm rất khó khăn, với tất cả các trường hợp như TS. Nguyễn Sĩ Dũng nói là phải cân bằng rất nhiều mục tiêu: Vừa duy trì sản xuất, duy trì nguồn điện, bảo đảm hiệu quả kinh doanh, thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, rồi vấn đề tác động của nguồn điện đến hoạt động kinh tế - xã hội của từng người dân… Rõ ràng đây là một trong những nhiệm vụ rất khó khăn. Tôi rất chia sẻ với công việc này.

Tuy nhiên, khách quan mà nói, có mấy điểm chúng ta cần nhìn nhận về dịch vụ điện.

Thứ nhất, tôi chia sẻ từ góc độ người làm chính sách, chúng ta biết là EVN có đóng góp rất lớn trong việc cải thiện chỉ số tiếp cận điện năng, một trong những chỉ số Ngân hàng Thế giới sử dụng để đánh giá chất lượng môi trường đầu tư kinh doanh. Đây là chỉ số có mức cải thiện mạnh nhất trong tất cả các chỉ số về khung khổ môi trường kinh doanh và được nước ngoài đánh giá cao.

Dịch vụ này không chỉ thay đổi về sự tiếp cận điện năng nhanh hơn, có lợi hơn, mà qua việc cải thiện vừa rồi, chúng tôi bắt đầu hiểu ra Ngân hàng Thế giới đánh giá cả về chất lượng của dịch vụ điện. Nhiều trường hợp trước đây, doanh nghiệp phản ánh cắt điện không báo trước hoặc báo trước trong thời gian rất ngắn, hay là chỉ số ổn định dòng điện chẳng hạn, nay đều đã cải thiện. Phải nói đây là một nỗ lực rất lớn, rất đáng ghi nhận.

Còn dưới góc độ của người tiêu dùng, với vai trò là một chủ hộ, tôi đánh giá như thế này: Trước đây thu tiền điện thường xuyên phải nhờ hàng xóm đóng giúp và phải chuẩn bị tiền mặt. Còn bây giờ, chúng ta có thể sử dụng tài khoản ngân hàng để trả tự động, đó là điều rất khác. Thứ hai, gần đây nhất, việc lắp công tơ điện tử vô cùng thuận tiện và đơn giản, khác rất nhiều so với sự tưởng tượng của chúng ta. Nên phải khách quan mà nói là có sự cải thiện rất mạnh trong dịch vụ cung ứng điện năng.

Tuy nhiên, thời gian vừa qua có một số vấn đề liên quan, như câu chuyện ông Nam vừa nói, dịch vụ về điện. Có cả câu chuyện dịch vụ đó do ai cung cấp, EVN hay đơn vị khác? Dù thế nào đi nữa thì vẫn có câu chuyện ở đây và tôi cho rằng có vấn đề về truyền thông, về thông tin của chính EVN. Việc thông tin cho khách hàng là quan trọng nhất.

Ở đây có mấy điểm tôi mong muốn thời gian tới EVN có thể làm tốt hơn. Ở một khía cạnh nào đó đã tốt, nhưng nếu có cơ hội làm tốt hơn thì tôi nghĩ rằng nên làm tốt hơn, và không chỉ dừng lại ở mức độ một người bán điện đơn thuần. Thậm chí tôi cho rằng EVN có thể làm tốt hơn với tư cách một người tư vấn về sử dụng điện hiệu quả.

Tôi đơn cử mấy việc EVN hoàn toàn có thể làm được tốt hơn. Ví dụ thế này: Có những gia đình sử dụng một tháng phải trả tiền điện rất nhiều. EVN hoàn toàn có thể xử lý được ngay vì bây giờ chỉ số công tơ bằng điện tử, như vậy cứ định kỳ, với ứng dụng công nghệ thông tin, có gia đình nào đó trong 1-2 ngày tiêu thụ điện đột biến, thì ngay lập tức gửi cảnh báo đến gia đình đó, không đợi đến cuối tháng. Thậm chí xuống hỗ trợ xem xét tại sao điện lại tăng nhanh như vậy, tránh tình trạng cuối tháng đưa ra một cái hóa đơn. Về lý mà nói thì mình đúng lý, nhưng về mặt tình thì có lẽ có thể làm tốt hơn việc này. Như vậy, người dân sẽ rất đồng tình.

Thứ hai, có những thông tin chung. Tôi nghĩ thông tin về điện cũng quan trọng như dự báo thời tiết. Lấy ví dụ, như ông Nam nói là tháng 8 tiêu dùng điện tăng đột biến nhưng bây giờ mình mới ngồi lại để nói với nhau trong khi người dân đã phải trả hóa đơn tiền điện. Bằng thống kê của mình, có thể định kỳ hằng tuần, giống như dự báo thời tiết, mình dự báo khu vực nào đang có mức độ tiêu thụ điện trong tuần vừa qua tăng lên rất nhiều và cảnh báo các gia đình nếu cứ tiếp tục xu hướng này thì mỗi gia đình trong tháng này tiền điện sẽ dự kiến tăng bao nhiêu. Như vậy, họ phải có phương án để tiết kiệm điện, nếu không sẽ phải trả hóa đơn rất lớn. Như vậy là chuyển từ thế bị động sang chủ động, trở thành đơn vị cảnh báo, cung cấp thông tin, và như vậy tốt cho cả hai bên.

Trước tôi lắp công tơ điện và được hướng dẫn cài app thành công qua hotline. Nhưng tôi nghĩ là mình đâu chỉ đơn giản dùng hotline chỉ vào một việc như vậy. Hằng ngày, có rất nhiều sự cố về điện. Tôi rất muốn Tập đoàn Điện lực suy nghĩ thêm, nên có số hotline để tất cả mọi người dân có vấn đề gì về điện thì gọi đến số đó, ví dụ số 102 chẳng hạn. Chứ gọi điện về các số hotline của các cơ sở, cơ quan quản lý điện phường, quận rất khó, lúc ở miền Bắc, lúc ở miền Nam, rất nhiều số và dãy số rất dài. Tôi rất mong có một số như vậy. Tất cả khách hàng của EVN khi nàn gì đó, họ liên hệ với số này và được giải quyết thì rõ ràng sẽ tốt hơn rất nhiều. Tôi mạnh dạn đề nghị lấy luôn số 102.

Rõ ràng, thời gian vừa qua là có vấn đề của truyền thông, của thông tin, nên bây giờ cũng nên coi đây là cơ hội để mình cải thiện tốt hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người sử dụng điện. Việc này tốt cho EVN, vì sao? Vì sắp tới EVN phải cạnh tranh với những người bán điện khác, nếu như làm dịch vụ tốt thì người dân mới chọn, mới dùng.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Chúng ta chia sẻ về ý kiến của anh Hiếu. Ở đây rõ ràng là một cách quản trị khác, quản trị mới và phải hướng tới khách hàng. Đó là một định hướng tốt. Và bây giờ với công nghệ thông tin, với trí tuệ nhân tạo, hoàn toàn có thể làm được như vậy.

Theo Báo ĐT Chính phủ